Кыргызстандарт

2025-жылдын 13-ноябрында бүткүл дүйнө жүзү боюнча Бүткүл дүйнөлүк сапат күнү (World Quality Day) белгиленет .

Бүткүл дүйнөлүк сапат күнү (англ. World Quality Day) - жыл сайын дүйнөдөгү көптөгөн өлкөлөрдө ноябрдын экинчи бейшембисинде өткөрүлгөн иш-чара. Бул күндү уюштуруунун демилгечиси Бириккен Улуттар Уюмунун (БУУ) колдоосу менен Европа сапат уюму (ЕОК) (European Organization for Quality, EOQ) болуп саналат.

Биринчи жолу бүткүл дүйнөлүк сапат күнү 1989-жылдын 9-ноябрында БУУнун колдоосу менен сапат боюнча алдыңкы эл аралык уюмдардын демилгеси менен белгиленди: Европалык сапат уюму, Жапон илимпоздор жана инженерлер союзу, Америкалык сапатты көзөмөлдөө коому жана Латын Америкалык сапат боюнча уюм. Ал эми алты жыл өткөндөн кийин, Европанын сапат уюму ноябрдын экинчи бейшембисине туура келген аптаны Европа сапат жумалыгы деп жарыялады.

Бүткүл дүйнөлүк сапат күнүнүн максаты - коомдун көңүлүн өнүмдөрдүн, кызмат көрсөтүүлөрдүн жана башкаруунун сапатына буруу, ошондой эле ишмердиктин бардык тармактарында үзгүлтүксүз өркүндөтүүнүн маанилүүлүгүн баса белгилөө. Бүткүл дүйнөлүк сапат күнү адистерди, өндүрүүчүлөрдү жана керектөөчүлөрдү бир маанилүү идеянын тегерегинде бириктирген күн: сапат коомдун ишениминин, өнүгүүсүнүн жана жыргалчылыгынын негизи. Бул күн жыл сайын сапатка умтулуу ар бир адамдын жоопкерчилигинен башталарын эсибизге салат - өндүрүүчүдөн тартып керектөөчүгө чейин, инженерден баштап менеджерге чейин.

Бүгүнкү күндө сапат деген түшүнүк түздөн-түз чыгарылган продукция маселелерин гана эмес, ошондой эле экология, коопсуздук, өндүрүштө ресурстарды үнөмдөөчү технологияларды колдонуу, эмгекти коргоо, маалыматтык коопсуздук, тобокелдиктерди жана активдерди башкаруу маселелерин билдирет. Кыргыз Республикасы үчүн сапат маселелери өзгөчө мааниге ээ. Экономиканын глобалдашуусу жана керектөөчүлөрдүн талаптарынын өсүшү шартында стандартташтыруу, метрология жана шайкештикти баалоо маселелери стратегиялык артыкчылыкка айланат. Анткени биздин товарлардын жана кызмат көрсөтүүлөрдүн сапаты өлкөнүн атаандаштыкка жөндөмдүүлүгүнө, экспорттук потенциалына жана эң башкысы, жарандардын коопсуздугуна жана канааттануусуна байланыштуу. Кыргыз Республикасынын Экономика жана коммерция министрлигинин алдындагы Стандартташтыруу жана метрология борбору (Кыргызстандарт) бул тармакта негизги ролду ойнойт. Биздин ишмердүүлүгүбүз улуттук стандартташтыруу системасын, менеджмент системаларын өнүктүрүүгө, өлчөмдөрдүн бирдиктүүлүгүн камсыз кылууга, ошондой эле шайкештикти баалоо процедуралары аркылуу өнүмдөргө жана кызмат көрсөтүүлөргө ишенимди жогорулатууга багытталган. Биз улуттук стандарттарды эл аралык жана регионалдык стандарттар менен шайкеш келтирип, ата мекендик өндүрүүчүлөр чет өлкөлүк базарларга ийгиликтүү чыга алышы үчүн, ал эми керектөөчүлөр сатып алган жана колдонгон нерселеринин сапатына ишенүүсү үчүн иштеп жатабыз.

Сапат маданиятын жогорулатуу маселелерине өзгөчө көңүл бурулат, анткени сапат өндүрүштө гана эмес, ар бир адамдын аң-сезиминде да калыптанат. Биз бизнес, билим берүү мекемелери жана коомдук уюмдар менен активдүү кызматташып, коомдо сапат маданиятын өнүктүрүүгө багытталган семинарларды, тренингдерди жана агартуу иш-чараларын өткөрөбүз. Бүткүл дүйнөлүк сапат күнү – Кыргызстанда сапатты өлкөнүн чыныгы брендине айлантуу үчүн күн сайын эмгектенип жаткан бардык адистерге ыраазычылык билдирүүнүн жакшы мүмкүнчүлүгү. Жана, албетте, бул дагы бир жолу баса белгилеп кетүүгө мүмкүнчүлүк: сапат – бул бир жолку жетишкендик эмес, билимге, жоопкерчиликке жана мыктылыкка умтулууга негизделген тынымсыз өркүндөтүү процесси. 

Эксперттердин компетенттүүлүгүн тастыктоо

Кыргыз Республикасынын Министрлер Кабинетинин 28.02.2023-жылдагы №107 "Сертификациялоо боюнча эксперттерге (эксперт-аудиторлорго) карата талаптарды, сертификациялоо боюнча эксперттердин (эксперт-аудиторлордун) компетенттүүлүгүн тастыктоону жүргүзүүчү органды, алардын компетенттүүлүгүн тастыктоо тартибин, сертификациялоо боюнча эксперттердин (эксперт-аудиторлордун) реестрин түзүү жана жүргүзүү жөнүндө" токтомун ишке ашыруу максатында 2025-жылдын ноябрь айына карата эксперттердин компетенттүүлүгүн тастыктоо боюнча 42 уюмдан 230 эксперт компетенттүүлүк сертификаттарын алышты.

Сыйлыктар боюнча

Өндүрүмдөрдүн жана кызмат көрсөтүүлөрдүн сапатын жогорулатууну, атаандаштыкка жөндөмдүүлүктү жогорулатуу, заманбап технологияларды, сапатты башкаруунун натыйжалуу ыкмаларын колдонууну стимулдаштыруу максатында 1998-жылдан баштап Кыргыз Республикасынын Өкмөтүнүн 1997-жылдын 18-августундагы No 478 "Кыргыз Республикасынын сапат боюнча сыйлыктарын түзүү жөнүндө" токтомуна ылайык экономиканын ар кандай тармактарындагы сапат боюнча Кыргыз Республикасынын сыйлыктарына таанууга конкурс түзүлгөн. КР сыйлыктарын сапат боюнча берүү боюнча кеңештин ишмердүүлүгүн уюштуруу-техникалык камсыздоону Кыргызстандарт камсыз кылат. Кыргыз Республикасынын Министрлер Кабинетинин 2022-жылдын 18-ноябрындагы No 645 "Кыргыз Республикасынын сапат боюнча сыйлыктарынын маселелери жөнүндө" токтомуна ылайык сынак эки жылда бир жолу өткөрүлөт. Конкурстун жеңүүчүлөрүн аныктоо үчүн Кыргыз Республикасынын Министрлер Кабинетинин 2024-жылдын 26-декабрындагы No 856-р "2023-2024-жж. 2025-жылдын 11-апрелинде Кыргыз Республикасынын Президентинин Администрациясында "Ынтымак Ордо" Кыргыз Республикасынын 2023-2024-жылдардагы сапат боюнча сыйлыктарын тапшыруу аземи болуп өттү. Конкурсанттарга сыйлыктарды Торобаев Бакыт Эргеш уулу, Министрлер Кабинетинин Төрагасынын орун басары - Суу ресурстары, айыл чарбасы жана кайра иштетүү өнөр жайы министри тапшырды.

2025-2026-жылдарга дагы конкурс жарыяланды. Конкурс жөнүндө маалымат берүү жана конкурска катышуу үчүн арыздарды чогултуу боюнча иштер жүргүзүлүүдө. Министрликтерге, ведомстволорго, уюмдарга, КР Президентинин облустардагы ыйгарым укуктуу өкүлдөрүнө каттар жөнөтүлдү. Кыргызстандарт ошондой эле Көз карандысыз Мамлекеттер Шериктештигинин Товарлардын жана кызмат көрсөтүүлөрдүн сапаты жаатындагы жетишкендиктери үчүн сыйлыгы боюнча конкурстук комиссиянын катчылыгы болуп саналат, ал Стандартташтыруу, метрология жана сертификация боюнча мамлекеттер аралык кеңеш (МГС) тарабынан өткөрүлөт, Кыргыз Республикасынын продукция чыгарган жана кызмат көрсөткөн мыкты уюмдарынын жана ишканаларынын конкурска катышуусун камсыз кылуу максатында маалыматтык-методикалык колдоо көрсөтөт. Республиканын алдыңкы уюмдары КМШ сыйлыгына татыктуу катышты ("Кыргыз Коньягы" ата мекендик бренди - КМШ сыйлыгынын эки жолку лауреаты).

Менеджмент системаларын (ММК) киргизүү Азыркы шартта ишканаларда жана уюмдарда сапатты башкаруу системаларын киргизүү өзгөчө мааниге ээ. СМК жөн гана формалдык талап эмес, ал процесстердин натыйжалуулугун жогорулатууга, ресурстарды оптималдаштырууга жана керектөөчүлөр менен өнөктөштөр арасында ишенимди бекемдөөгө жардам берген натыйжалуу башкаруу куралы. Менеджмент системасын киргизүү бир катар артыкчылыктарды алууга мүмкүндүк берет: кирешелүүлүктү жогорулатуу, ишкананын экспорттук потенциалын, атаандаштыкка жөндөмдүүлүгүн, продукциянын жана кызматтардын коопсуздугун жана сапатын, өндүрүштүк чыгымдарды төмөндөтүү, ишканага кардарларга багытталган жана натыйжалуу кылуу.

Сапатты башкаруу системасын киргизүү

Уюмдарга ишти системалуу жана ачык-айкын курууга, келишпестиктердин кесепеттерин эмес, себептерин аныктоого жана жоюуга мүмкүндүк берет. Бул эмгек өндүрүмдүүлүгүн жогорулатууга, чыгымдарды азайтууга жана натыйжада атаандаштыкка жөндөмдүүлүктү жогорулатууга өбөлгө түзөт. Мындан тышкары, ISO 9001 сыяктуу эл аралык стандарттарга ылайык тастыкталган сапатты башкаруу системасынын болушу ишкананын кадыр-баркын жогорулатат жана тендерлерге, экспорттук жеткирүүлөргө жана эл аралык долбоорлорго катышуу үчүн жаңы мүмкүнчүлүктөрдү ачат.

Биздин республиканын Евразия экономикалык биримдигине (ЕАЭБ) интеграцияланышы, Бажы союзунун техникалык регламенттеринин ишке киргизилиши жана буга байланыштуу продукцияны өндүрүүгө, импорттоого, экспорттоого болгон талаптардын катаалдашы өндүрүш процесстерин тынымсыз жакшыртууга, менеджменттин заманбап ыкмаларын киргизүүгө, менеджмент системаларын киргизген ишканалардын ортосунда тажрыйба алмашууга алып келет. Мында эффективдүү менеджмент системаларын киргизүү жана иштетүү боюнча иштерди жүргүзүүдө флагман болуп саналган байланыштыруучу звенону, кандайдыр бир маалыматтык-консультациялык жана методикалык борборду түзүү маанилүү.

Кыргызстандарт, сапат, коопсуздук жана менеджмент тутумдарын киргизүү чөйрөсүндө көп тажрыйбасы бар, тажрыйбалуу квалификациялуу кызматкерлерине ээ Кыргызстандын стандартташтыруу жана метрология боюнча улуттук органы болуп, менеджмент системаларын киргизүү маселелери боюнча окутууларды, консультацияларды үзгүлтүксүз жүргүзөт жана жүргүзүлүп жаткан иштерди өркүндөтүү жана жаңы багыттарды өздөштүрүү боюнча милдеттерди алдына коёт, бул Кыргыз Республикасынын Евразия экономикалык биримдигине мүчөлүгүнө байланыштуу өзгөчө маанилүү. Кыргызстандарттын алдында менеджмент системаларын сертификациялоо боюнча орган аккредитацияланган. Республикада уюмдардын ишмердүүлүгүнүн ар кандай аспектилерин башкарууга системалуу ыкманы колдонуу боюнча иштер уланууда. 2025-жылдын 1-ноябрына карата төмөнкүлөр сертификатталган: республиканын 15 уюмунда ISO9001 боюнча сапатты башкаруу системасы; 14 уюмунда тамак-аш азыктарынын коопсуздугун ISO22000 талаптарына ылайык келтирүү боюнча менеджмент системасы; 1 ишканада ISO14001 боюнча айлана-чөйрөнү коргоону башкаруу тутуму.